Liberalism di Malaysia

LIBERALISM DI MALAYSIA

Kisah  SISTER IN ISLAM

(terjemahan dari artikel https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article39602) 

Semuanya bermula dengan satu persoalan: jika Tuhan itu adil seperti yang digambarkan dalam Islam, mengapa undang-undang dan dasar yang digubal atas nama Islam sering mencetuskan ketidakadilan? Persoalan ini menjadi motivasi utama ahli pengasas Sisters in Islam (SIS) dalam mencari solusi kepada diskriminasi terhadap wanita Muslim atas nama agama  .

Kumpulan ini mula terbentuk pada tahun 1987 dalam kerangka Persatuan Peguam Wanita (AWL), di mana beberapa peguam wanita dan rakan mereka menyertai subkomiti Syariah kumpulan itu untuk mengkaji isu pelaksanaan Undang-Undang Keluarga Islam baru yang digubal pada 1984 dan dikuatkuasakan pada 1987. Mereka terdiri daripada peguam, ahli akademik, wartawan, penganalisis dan aktivis, dan sering menerima luahan mengenai masalah perkahwinan dan kesukaran mendapatkan keadilan daripada pihak berkuasa agama  .

Pertemuan pertama diadakan di ruang tamu rumah Zainah Anwar (bekas wartawan & penganalisis kanan) dan Noor Farida Ariffin (Presiden AWL ketika itu dan Penasihat Undang-Undang di Unit Perancang Ekonomi, Jabatan Perdana Menteri). Inisiatif pertama ialah bengkel pada tahun 1988 bersama Majlis Gabungan Pertubuhan Wanita, Bahagian Hal Ehwal Wanita Kerajaan Persekutuan, dan Pusat Islam PM, bertujuan membangkitkan kesedaran mengenai cabaran pelaksanaan undang-undang keluarga yang baru, serta mencadangkan reformasi substantif dan prosedural.

Membaca Al-Quran untuk Diri Sendiri

Reformasi undang-undang hanyalah permulaan. Ramai dalam kumpulan ini mendapati bahawa pendekatan undang-undang semata tidak mencukupi apabila Islam sering dijadikan alasan untuk menindas wanita. Mereka diberitahu dalam kuliah, ceramah, radio, televisyen, di masjid dan mahkamah bahawa lelaki lebih tinggi darjatnya, saksi wanita sama dengan setengah lelaki, suami berhak memukul isteri atau berkahwin lagi, serta isteri yang derhaka akan ke neraka  .

Mereka mula meneliti semula Al-Quran untuk memahami sama ada ayat-ayat ini benar-benar mendukung ketidakadilan. Misalnya, Surah An-Nisa 4:34, sering ditafsir sebagai menjustifikasi keganasan rumah tangga, menekankan perlunya pendekatan kontekstual dan hermeneutik  .

Kumpulan juga melibatkan ahli mufassirah seperti Amina Wadud untuk membedah ayat dengan teliti—menyemak konteks sosio-historis, bahasa, sintaksis dan naratif keseluruhan Al-Quran. Tafsiran dominan lelaki yang menyokong poligami dan kezaliman ternyata bercanggah dengan prinsip keadilan dan kasih sayang Quran. Sebagai contoh, ayat poligami memerlukan keadilan; jika tidak mampu berlaku adil, berkahwin hanya seorang isteri adalah lebih baik  .

Asas Tindakan

Dengan ilmu ini, SIS mula menyuarakan penemuan mereka secara terbuka untuk membantah persepsi bahawa Islam menindas wanita. Peluang penting muncul pada tahun 1990 apabila Mahkamah Rayuan Syariah Selangor memutuskan suami tidak berhak berkahwin lagi kerana gagal memenuhi syarat undang-undang keuntungan keadilan berpoligami. Mereka menulis surat kepada editor surat khabar utama menggunakan nama 'Daughters of Islam'. Surat itu diterbitkan dalam The Star dan New Straits Times, meskipun NST meminta kandungan dan nama diubah sebelum terbit. Sejak itu, nama rasmi berubah menjadi 'Sisters in Islam'  

Tiada Jalan Berundur

SIS meneruskan usaha intensif dalam kajian Quran, tafsir, undang-undang Islam dan hak wanita. Mereka menerbitkan dua risalah penting: Are Women & Men Equal Before Allah? dan Are Muslim Men Allowed to Beat Their Wives? (1991), bertujuan mendidik masyarakat tentang kesamarataan gender dan menyokong kempen jenayahkan keganasan rumah tangga  .

Acara pelancaran risalah ini mendapat sambutan besar, dengan lebih 200 peserta dari pelbagai lapisan masyarakat hadir. Mereka menulis memorandum kepada Kerajaan pada 1993 dan 1994, mendesak agar wanita Islam tidak dikecualikan daripada penguatkuasaan undang-undang keganasan rumah tangga serta menolak cadangan undang-undang Hudud di Kelantan  .

Konteks Lebih Luas

SIS sedar kepentingan berinteraksi dengan isu-isu negara, pentadbiran, dan Islamisasi. Pada 1992, mereka menganjurkan konferens nasional pertama mengenai “The Modern Nation State and Islam” dan mengadakan kuliah mingguan bersama Dr Fathi Osman, sarjana reformis Mesir di IIUM pada 1993-94  .

Menjelang akhir tahun 1990-an, aktivisme SIS meluas ke isu demokrasi, kebebasan asas, hak asasi manusia, termasuk mempertahankan individu yang dibicarakan kerana murtad atau menyuarakan pandangan berbeza. Mereka percaya perjuangan keadilan gender tidak boleh dipisahkan daripada gerakan hak asasi manusia. Tanpa ruang demokrasi, SIS tidak mungkin wujud  .

Perluasan Berterusan

Untuk 11 tahun pertama, ahli SIS bekerja tanpa gaji, pejabat atau kakitangan tetap. Pada 1998, mereka membuka pejabat dan menubuhkan jawatan pengarah bersama (Zainah Anwar & Sharifah Zuriah Aljeffri). Pada tahun 2000, modul latihan hak wanita dalam Islam dan sesi pengajian awam diperkenalkan, terbuka kepada semua—lelaki dan wanita, Muslim dan bukan Muslim  .

Pada 2003, mereka menubuhkan klinik guaman, menawarkan kaunseling undang-undang melalui pelbagai saluran. Sehingga akhir 2006, mereka telah membantu 1,768 pelanggan. Kegiatan antarabangsa pula berkembang pesat—SIS menjadi antara pemimpin dalam gerakan global memperjuangkan Islam keadilan dan kesaksamaan, menyokong rangkaian gerakan wanita Muslim global  .

Hari ini, SIS mengiktiraf keahlian lelaki sebagai ahli bersekutu melalui Friends of SIS (FOSIS), mempunyai 13 staf tetap dan menempatkan pejabat lebih besar di Petaling Jaya. Mereka bekerjasama dengan akademik, mufti, hakim dan penyumbang tempatan. Dari 8 wanita yang mula memulakan kajian agama, SIS kini menjadi suara utama untuk keadilan dan kesaksamaan dalam Islam di dalam dan luar Malaysia  .

_______________

RBA